Japonisme (Ιαπωνισμός) ή Εξωτισμός αποτελεί το καλλιτεχνικό ρεύμα του 19ου αιώνα επηρεασμένο από την Ανατολή. Το συγκεκριμένο ρεύμα επηρέασε αρκετά τον Ιμπρεσιονισμό και έπειτα τους καλλιτέχνες της Art Nouveau, όπου θα μιλήσουμε αναλυτικότερα στη συνέχεια.
Απαρχές
Ο Ιαπωνισμός (Japonisme) πέρασε στην Ευρώπη όταν το 1853 άνοιξαν τα ιαπωνικά λιμάνια για το εμπόριο με τη Δύση. Την περίοδο εκείνη μεγάλος αριθμός εισαγωγών πλημμύρισε τις ευρωπαϊκές ακτές. Η Ιαπωνική Σχολή Ukiyo-e επηρέασε βαθύτητα τον Ιμπρεσιονισμό και τον Μετα- Ιμπρεσιονισμό, δείχνοντας πως απλά παραδοσιακά θέματα μπορούσαν να αποτυπωθούν με ελκυστικά διακοσμητικούς τρόπους.
Japonisme & Παρίσι
Οι Παριζιάνοι είδαν την πρώτη τους επίσημη έκθεση ιαπωνικών τεχνών και χειροτεχνίας όταν η ιαπωνική τέχνη παρουσιάστηκε σε ένα περίπτερο στην Παγκόσμια Έκθεση του 1867. Αλλά ήδη, πλοία από ανατολίτικα μπρικ-α-μπρακ—συμπεριλαμβανομένων βεντάλιες, κιμονό, λάκες, μπρούτζες και μεταξωτά— είχαν αρχίσει να καταφθάνουν στην Αγγλία και τη Γαλλία.
Japonisme & Επιρροές καλλιτεχνών
Αρχικά λέγεται ότι ο James McNeill Whistler ανακάλυψε ιαπωνικές στάμπες σε μια κινεζική τσαγιέρα κοντά στη Γέφυρα του Λονδίνου. Έπειτα και ο Claude Monet βρήκε ιαπωνικά στοιχεία σε χαρτί περιτυλίγματος σε ένα κατάστημα μπαχαρικών στην Ολλανδία. Ο James Tissot και ο φίλος του Edgar Degas ήταν από τους πρώτους συλλέκτες ιαπωνικής τέχνης στη Γαλλία, αλλά η δική τους τέχνη επηρεάστηκε από εξωτικά στοιχεία με πολύ διαφορετικούς τρόπους.
Σε αντίθεση με τον Tissot και άλλους που επηρεάστηκαν από την Ιαπωνική Τέχνη, ο Degas απέφυγε να διοργανώσει ιαπωνικές παραστάσεις που παρουσίαζαν μοντέλα ντυμένα με κιμονό. Αντίθετα, επηρεάστηκε από στοιχεία της ιαπωνικής αισθητικής που βρήκε πιο συμπαθή : επιμήκεις εικονογραφικές μορφές, ασύμμετρες συνθέσεις, χώροι άδειοι από όλα εκτός από αφηρημένα στοιχεία χρώματος και γραμμής και εστίαση σε μοναδικά διακοσμητικά μοτίβα.
Ένας ακόμη γνωστός Γάλλος καλλιτέχνης, ο Toulouse-Lautrec υιοθέτησε τα υπερβολικά χρώματα, τα περιγράμματα και τις εκφράσεις του προσώπου που βρέθηκαν στις εκτυπώσεις του θεάτρου Kabuki με στόχο να δημιουργήσει τις εντυπωσιακές αφίσες του. Εν τω μεταξύ, ο Pierre Bonnard και ο Édouard Vuillard, που αυτοαποκαλούνταν «Nabis» ή «προφήτες» ενός νέου στυλ τέχνης, βασίστηκαν στις πικάντικες, ασυνήθιστες απόψεις των χαρακτήρων της Σχολής Ukiyo-e για έμπνευση. Μόνο ο Paul Gauguin, ο οποίος έλκονταν από τις γηγενείς τέχνες πολλών πολιτισμών, παρέκαμψε την τότε τρέχουσα πρακτική της λιθογραφίας και προσάρμοσε τις ιαπωνικές τεχνικές ξυλογραφίας στην αφηρημένη έκφραση της προοδευτικής τέχνης του.
Τέλος, ο Ιαπωνισμός επηρέασε αρκετά καλλιτεχνικά ρεύματα όπως η Art Nouveau αλλά και καλλιτέχνες Γάλλους και μη.
Για τους Γάλλους καλλιτέχνες που αναφέρονται στο άρθρο, θα εστιάσουμε αναλυτικά σε επόμενα άρθρα.
Πηγή πληροφοριών : https://www.metmuseum.org/toah/hd/jpon/hd_jpon.htm
